Amasya, 5 520 km2’lik bir alanda yayılmış olan 6 ilçe, 11 bucak ve 363 köy merkezinde toplanmış, 357,191 (1990) kişilik nüfusu ile, kıyıya koşut Kuzey Anadolu sıradağlarının, İç Anadolu’ya doğru birbirinden ayrılarak yön değiştirdiği ve aralarına çöküntülerin sokulduğu bir alanda yer alır. İlin en yüksek dağları, Türkiye’nin en etkin deprem kuşağı olan Kuzey Anadolu fay zonunun hemen güneyindeki Tavşandağı, Akdağ (2 061 m) ve Sakarak dağıdır. Dağlar arasında, tabanı verimli alüvyal ovalarla kaplı Suluova, Taşova, Merzifon ve Amasya ovaları gibi çöküntüler yer alır. Karayolları, demiryolu, Yeşilırmak ile kolları Tersakan ve Çekerek ırmakları da çukur alanları izler.
Amasya’nın nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının biraz altındadır (kilometre kareye 62 kişi düşmektedir.). Başlıca uğraş tarım olduğu halde kentsel nüfus oranı % 58’dir. Oranın yüksekliği, büyük ovaların ticaret merkezi olan Merzifon, Gümüşhacıköy ve Suluova gibi, Türkiye ölçüsünde kalabalık nüfuslu büyük kasabaların gelişmişliğine bağlanabilir. İldeki tarım ürünleri çok çeşitlidir. Ekili alanların 2/3’ü tahıla ayrılmıştır. Şekerpancarı, tütün gibi endüstri bitkileri yanında sebze ve meyve (elma) de üretilir. Ayrıca koyun ve sığır yetiştirilir; ipekböcekçiliği yapılır. İlde şeker, yem ve meyve suyu fabrikaları gibi sanayi kuruluşları vardır. Geleneksel bez, halı, kilim dokumacılığı da yapılmaktadır.
Çeltek çevresindeki linyit yatakları ildeki yeraltı kaynaklarının en önemlisidir.
İl toprakları yoğun bir karayolu ağıyla örülüdür. İl merkezi Amasya, öteki bölgelere ve Samsun limanına demiryolu ile bağlıdır.