samsun

Terme :Samsun- Trabzon karayolu üstünde bütünüyle düz bir alanda ve kıyıdan 4 km içerde kurulmuştur. 1927 de 2.100 olan nüfusu, 1990 da 20.381 dir.
GENEL BİLGİLER
Antik dönemlere dek uzanan olağanüstü bir hikayesi olan, yinede bu tarihin izlerini ve kimliğini taşımakta güçlük çeken bir şehir. Şehir merkezindeki ****** heykeli 1932'de Avusturyalı Heinrich Krippel tarafından yapılmış.
Şimdi Samsun dediğimiz kentin ilkçağdaki adı Hellen ağzında Amisos ve Samisos şeklinde kullanılıyordu. Rumca'dan Türkçeye geçen bir çok yer isminde olduğu gibi ismin -e halinde "is" Amison olarak benimsenmiş. Samsun'u bir şehir olarak kuranların ve bu ismi ona layık görenlerin Hellenler olduğu üzerinde uzlaşılan bir nokta olmasına karşılık, Samsun'un yerli halkının kimler olduğu hep tartışma konusu olmuştur. Kimne göre "Gaska "adı verilen "proto Hititler" , kimine göre "Tzan (Can)" adı verilen Rize ile Bafra arasına yerleşmiş "Laz" ve Gürcü"lerle akraba bir Güney Kafkas kavmi (Canik dağları bu kavmin isminden geliyormuş).
SAMSUN TARİHİ
Amisos M.Ö. 3.yüzyılın ortalarında merkezi Amasya olan Pontus Devleti'nin sınırları içerisine girmiştir. Pontus kralllığı Anadolu ve Yunanistandaki Hellen birliğini kurmaya çalışmıştır. 2. Mithridat M.Ö. 245 tarihinde Samsun'u, yerine geçen 1. Farnas M.Ö. 183'de Sinop'u Pontos'a dahil etmiştir. 1.Farnas'tan sonra yerine geçen Mithridates Euapator zamanında Samsun'a saray ve tapınaklar yapılmış, kuvvetli bir ordu ve donanma meydana getirilmiş. O zamanın en büyük gücü olan Roma İmparatorluğuna karşı Pontos İmparatorluğu ölüm kalım savaşına girmiştir. Mithridates'in karısı Leodike bugün "Ladik "olarak anılan kasabayı kurmuştur. Roma İmparatorluğu Pontos krallığını yenebilmek amacıylaLukullus, Murena, Pompei, ve Julius Caesar gibi değerli kumandanlarını Anadolu'ya göndermiştir. M.Ö 1.yüzyılda İsa'nın havarilerinden Aziz Andre ve Piyer Samsun'a gelerek Yahudiler arasında hristiyanlığı yaymışlar. Önce hristiyanlar baskıya uğradılarsa da Amisos zamanla piskoposluk merkezi olmuştu. 868 yılında Malatya emiri Abdullah El Akda, Samsun'u ele geçirip yağma ettiyse de, Bizans imparatoru 3. Mihael'in kumandanı Petranos tarafından bozguna uğratıldı. 1071 yılında Anadolu'ya Türkmen akımlarının yolu açılınca Melik Danişment Gazi 1158 yılında tüm bölgeyi kontrol altına aldı. 1204 yılında İstanbul Latinler (4.Haçlı seferi) tarafından istila edilince hanedanın mirasçıssı Komnenoslar Trabzon'a sığınırlar. Trabzon'da kurulan yeni imparatorluk Latinlerin İstanbulda iş başına ggetirdiği despot ve yeni kurulup İstanbul'a bağlı kalan İznik tarafından tanınmayınca Trabzon İmparatoru ve Doğu Roma İmparatorluğunun yasal varisi David Komnenos Samsun'u 1206 yılında kuşatır. İznik İmparatoru ile Trabzon İmparatoru arasındaki savaşta Selçuklular (1.Gıyasettin Keyhüsrev) İstanbul- İznik tarafını tutar ve hep beraber Trabzon İmparatoreu David Komnenos'u yenilgiye uğratırlar. 14.yüzyılda Karadeniz ticareti Cenevizlilerin eline geçmişti, yüz yıl kadar bu ticari hakimiyet sürdü...
KÜLTÜR
A-MÜZELER
1- Gazi müzesi ; 22 Eylül 1931 tarihinde açılmış olan müzede ******'ün çalışma odası, yatak odası ve bazı eşyaları yer almaktadır
2- Samsun ****** müzesi
B- TARİHİ ARKEOLOJİK YERLER
Samsun'un 15 km doğusundakiTekkeköy mağaraları paleolitik devre dayanır. 1940-41 yıllarında t.t.k tarafından Samsun'un Kılıçdede Mahallesindeki Dündartepe'de yapılan kazılardan Kalkolitik, Bakırçağ, Hitit kültürünün kalıntılarına rastlanmıştır. Kavak ilçesinin kaledoruğunda, Vezirköprü ilçesinin Oymaağaç köyünde Bakırçağ ve Hitit yerleşimleri; Bafra Alaçam arasındaki İkiztepe, Hoşkademtepe, Dedepe ve Gökçeboğaz höyüklerinde Bronz, Hitit kültürünün mevcutiyeti ile Hititlerin Karadeniz sahiline indikleri, Samsun'un 18 km güneybatısında Akalan kalesine Alman arkeoloğu Markidi'nin yaptığı kazıda Firik'lerin Karadeniz'e indikleri görülmüştü. Bafra'ya 35 km. uzaktaki Paflagonya kaya mezarları(m.ö.7.yy) dikkat çekicidir. Burada Roma, Bizans, Osmanlı devrine ait kalıntıları ile Asar kalesi de mevcuttur.
İlin sosyolojik yapısını folkloründen izlemek mümkündür.
1- Yerli Karadeniz halkının folklorü : Bafra'dan Batum'a kadar sahil şeridinde gözlenen kemençe ve horonla özdeşleşen,Trabzon ağırlıklı kadınları peştemal erkeklerin zipka giydiği kültürün en batıdaki ucudur.
2- Samsun'un kentleşme sürecinde çeşitli illerden gelipte geldiği bölgenin kültür ve folklorünü getirenler.
3- Samsuna , Balkanlardan mübadele döneminde gelen mübadil halkın kültür ve folklorü.
BAZI KELİMELER
Boduç : Ağaçtan yapılmış su taşımaya yarıyan kap
Şinavak : Nişasta yapımında, meyva suyu çıkarılmasında kullanılan ağaçtan yapılan bir nevi sıkıştırma aleti
Çömçü : Topraktan yapılmış bir su kabı
Neşlek : Ceket
Kolçak : Fındık ağacından yapılmış sepet
Fırahti : Tarla ve bahçelerin korunması için etrafını çevreleyen çitler
SAMSUN HALK OYUNLARI
Camdallı kadın oyunu
Sallama
Neynam
Kabacagöz
Çarşamba çiftetellisi
İkiayak
Dörtayak
Dik horon
Pıtık
Karadeniz horonu
Karşılama
MAYIS 7'Sİ GELENEĞİ
Halk 7 Mayıs sabahı kırlarave mesire yerlerine giderek eğlenir. O günün sabahı erkenden kalkarak en yakın akarsuya bir taşı bir takım dilek ve isteklerde bulunarak atarlar ( Bu gelenek Ordu, Giresun ve Trabzon'da da yoğun bir şekilde uygulanmaktadır. Ordu ve Giresunda dereye, denize, yaylaya v.s taş atarak dilek tutma, Trabzon'da denize açılıp suyla yıkanarak dilek tutma)
BÖLGE ŞİVESİ
Diğer illerden gelenler bölge özelliklerini koruyamamışlar, yerlilerin ve mübadillerin etkisi altında kalmışlardır.Mübadil halk gittikleri yerlere (mesela Çarşamba ovasına) topluca yerleştiklerinden yerlilerle aralarında pek bir şive ve kültür alışverişi olmamıştır. Yerli oyunlarında eşlik çalgısı çift davul ile tek zurna iken, mübadiller çift zurna tek davul kullanırlar.Ayrıca mübadiller kemençeyi tanımazlar. ">