merzıfon bılgılerı ve tanıtımı

Konu: merzıfon bılgılerı ve tanıtımı Cuma Nis. 27, 2007 2:15 pm

Tarihçe

Merzifon Bölgesi, M.Ö. 533 yılında Perslerin , M.Ö. 334 yılında Büyük İskender’in , M.Ö. 29 yılında Roma İmparatorluğu’nun, Roma İmparatorluğu ikiye bölündükten sonra Bizans İmparatorluğu’nun hakimiyetine girmiş, 1071 yılında Anadolu’yu fetheden Türklerden İl Tekin Gazi tarafından Türk topraklarına katılmış; önce Danişmentlilerce yönetilmiş, sonra II. Kılıç Arslan zamanında 1174 yılında Anadolu Selçuklu Devleti’nin egemenliğine girmiştir. Daha sonra İlhanlıların ve Eretnaoğulları’nın egemenliğinde kalan Merzifon 1393 yılında Yıldırım Bayezid tarafından Osmanlı Devleti’nin topraklarına katılmış, bu tarihten beri de Amasya Vilayetine bağlı Kaza Merkezi olmuş, 1884 yılında da Belediye teşkilatı kurulmuştur.

Osmanlı Devleti Sadrazamlarından Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Merzifon’un Marınca köyünden olup, mağlubiyetle sonuçlanan Viyana Kuşatmasının komutanıdır (1683).

Coğrafi Yapı ve Ulaşım

İlçenin yüzölçümü 970 km², İlçe Merkezi rakımı 700 metre, en yüksek noktası 1.900 metre, Amasya’ya 47 km., Çorum’a 67 km., Samsun’a 115 km., Ankara'ya 310 km. ve İstanbul’a 625 km. uzaklıktadır. İlçede Karadeniz ikliminden karasal iklime geçiş özellikleri taşıyan iklim hüküm sürmektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları karasal iklime göre az soğuk, az yağışlıdır. Yıllık yağış miktarı 304 mm3’dür.

İlçe merkezi ile köylere bağlantı sağlayan köy yollarının toplam uzunluğu 306,5 km. olup, bunun 35 km.’si stabilize ve 271,5 km.’si ise asfalttır.

İlçenin, Karadeniz Bölgeleri ve Doğu Anadolu – Ankara – İstanbul yol güzergahı ve kavşakları, İran – Erzurum – İstanbul yolu güzergahında ve Ankara yolu kavşağında bulunması ilçeye karayolu ile ulaşımı kolaylaştırmaktadır.

Nüfus ve İdari Yapı

İlçenin 2000 Genel Nüfus sayımı sonuçlarına nüfusu; Merkezde 45.613, Kasaba ve Köylerde; 21.668 olmak üzere toplam 67.281’dir.

İlçeye bağlı 1 belde (Kayadüzü Beldesi) ve 66 Köy vardır.

Ekonomik ve Sosyal Durum

İlçenin, Karadeniz Bölgeleri ve Doğu Anadolu – Ankara – İstanbul yol güzergahı ve kavşakları, İran – Erzurum – İstanbul yolu güzergahında ve Ankara yolu kavşağında bulunması ve 06.02.2004 tarihinde çıkan 5084 sayılı Teşvik Yasasından da yararlanması sebepleriyle özellikle son yıllarda sanayi ve ticarette bir canlılık ortaya çıkmıştır. Teşvik Yasasından dolayı; yer tahsisi yapılan yatırımlar tamamlandığı takdirde kısa sürede, sadece Organize Sanayi Bölgesinde çalışacak işçi sayısı 4.000’e ulaşacak olup; böylece Merzifon’da işsizlik sorunu çözülmekle kalmayıp, dışardan göç almaya başlayacaktır.

Ayrıca; 5. Ana Jet Üs Komutanlığı, 28. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığına bağlı Merzifon Motorlu Piyade Tabur Komutanlığı, Hava Radar Mevzii Komutanlığı, 200 yataklı Devlet Hastanesinin yanı sıra 100 yataklı Hava Hastanesi gibi önemli Askeri birimlerin olması, İlçeyi ekonomik ve sosyal yönden bölgenin önemli bir merkezi haline getirmiştir.

İlçe merkezinin ekonomisi sanayi ve ticarete dayanmakla birlikte; köylerinin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. İlçenin yüzölçümünün (966 km2) % 57’si (550 km2) tarım alanı olup; tarım alanının da ancak % 22’si (122 km2) sulu alandır. Belli başlı tarım ürünleri; Buğday, şeker pancarı, ayçiçeği ve soğandır. İlçede son yıllarda süt sığırcılığı gelişmektedir.

İlçe merkez ve köylerinin su sorunu çözülmüş olup, 1 köy hariç asfaltsız köy yolu kalmamıştır. İlçe Merkezinin tamamının ve köylerin 2/3’nün kanalizasyon sorunu çözülmüştür.

İlçe merkezinde; Temmuz ayının ilk haftasında Merzifon Haftası, 6 Mayıs’ta Hıdırellez, Nisan ayının ikinci haftasında Seçen günü, Haziran ayının ikinci haftasında Kayadüzü Kasabası Çam Evliya Şenlikleri, 9 – 10 Eylül tarihleri arasında Piri Baba’yı anma günü ve Köylerimizin genelinde de Şükür Yemekleri gibi halkımızın katılımıyla gerçekleştirilen sosyal etkinlikler düzenlenmektedir.

Eğitim, Kültür ve Sağlık

İlçede 1 Meslek Yüksek Okulu, Anadolu Lisesi, Genel Lise, Ticaret Meslek Lisesi, Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi, İmam Hatip Lisesi, Sağlık Meslek Lisesi ve bir Özel Kolej bulunmaktadır. Ayrıca 38 İlköğretim Okulu, Halk Eğitim ve Çıraklık Eğitim Merkezi bulunmaktadır.

İlçe merkezinde 5.000 kişilik tribüne sahip futbol sahası, 750 kişilik tribüne sahip kapalı spor salonu, Anadolu Lisesine ait yeni yapılmakta olan 350 kişi tribünlü kapalı spor salonu, Genel Lise ve Ticaret Lisesine ait küçük çaplı kapalı spor salonları vardır.

İlçede 200 yataklı Devlet Hastanesi, 100 yataklı Hava Hastanesi, Verem Savaş Dispanseri, 4'ü merkezde olmak üzere 8 Sağlık Ocağı ve 8 Sağlık Evi vardır. Hava Hastanesinde görev yapan Askeri Hekimler dışında, İlçede toplam 68 hekim olup; bunlardan 34’ü uzman hekimdir.

Tarihi Değerler

Çelebi Mehmet (Medrese Önü) Camii

Merzifon Cumhuriyet Caddesi ile Camii Cedit Mahallesi’nde, aynı addaki medresenin yanındadır. 1427’de Çelebi Mehmed’in oğlu Sultan II. Murat tarafından yaptırılmıştır.

Dikdörtgen plân şemasına sahiptir. Üzeri ahşap tavanlı ve kiremit örtülüdür. Üst örtüyü iç mekanda iki sıra halinde konmuş ahşap direkler taşımaktadır. Direklerin üzerindeki kalın ağaç kirişler bütün tavanın mihrap duvarın dikey olarak üç bölüme ayırır. Caminin, birisi kuzeyde diğer ikisi doğu ve batı kenarlarda olan üç kapısı bulunmaktadır. Bunlardan doğu kenardaki kapının kanatları ahşap oymacılığı bakımından oldukça güzeldir.

Caminin bütün tavanı, Merzifon’daki diğer ahşap tavanlı camilerde olduğu gibi aşı boyaları ile bezemeliyken yapılan tamirlerde tavan değiştirildiğinden sadece eski kirişler üzerinde pek az süsleme örneği kalmıştır.

Sofular Camii

Merzifon Sofular Mahallesi’ndedir. Cami, Türbe ve çeşmeden ibarettir. Yapılış tarihi hakkında kesin bir bilgi yoktur, ancak yapı üslubu bakımından 15. yüzyıl sonu ve 16. yüzyılın başlarında yapıldığı tahmin edilmektedir.

Tek kubbeli mescitlerden olan eserin plânı, kuzeydeki üç bölümlü son cemaat yeri ile birlikte dikdörtgen plan meydana getirmektedir. Kare plândaki ibadet mekânının duvarları bir sıra kesme taş, arası üç dört sıra tuğla dizisiyle almaşık teknikte yapılmış olup kubbe kasnağı dahil örtüye kadar aynı sistemde bezenmiştir. Gerek beden duvarları gerekse kubbe kasnağı kirpi saçakla sonuçlanır. Tamamına yakın kısmı yıkılmış iken Vakıflar Genel Müdürlüğünce aslına uygun olarak yeniden restore edilen caminin, kuzey batı köşesinde silindirik tuğla gövdeli minaresinin sadece alt kısmı orijinaldir.

Bozacı Camii

Merzifon İlçesi Gazi Mahbup Mahallesi’nde, Ekin Pazarı denilen yerdedir. Tek kubbeli mescidin 15.- 16. yüzyıllarda yapıldığı tahmin edilmektedir.

Kesme taştan yapılmış beden duvarları, sekizgen kasnaklı ve kiremitle örtülü kubbesi, üç kemerli ve kubbeli son cemaat yeri ile bu yüzyılın tipik eserleri arasında yer almaktadır.

Kara Mustafa Paşa Camii

1666 tarihinde yapılmıştır. Tümüyle dikdörtgen plânda olan asıl ibadet mekânı iki bölümden oluşmuştur. Tek kubbeli ana bölüme, kuzeyde kubbe ağırlığı, üç kemer ve iki paye üzerine bindirilmiş, böylece kuzey duvarı geriye alınarak, mekan boyuna olarak genişletilmiştir. Payeler arasında kalan kısımlardan orta bölüm yarım kubbeli büyük bir niş halinde, yanlar ise birer küçük kubbe ile örtülerek, esas ibadet mekânı ile birleştirilmiştir. Orta kısımdaki nişin yüksekliği yanlara göre daha yüksek tutulmuş ve tek düzelik ortadan kaldırılarak iç mekana değişik bir görünüm getirilmiştir. Asıl ibadet mekanının üzerini örten büyük kubbenin geçişi köşe trompları ile sağlanmıştır.

Dış cephesi, tamamıyla kesme taştan yapılmıştır. İbadet mekanının üzeri büyükçe bir kubbe ile örtülüdür. Sekizgen kubbe kasnağının köşe boşlukları yine sekizgen ağırlık kuleleri ile desteklenmiş ve estetik açıdan bir bütünlük sağlanmıştır.

1900’lü yıllarda sekizgen planda yapılan şadırvanın kalem işi süslemeleri Zileli Emin tarafından yapılmış olup, süslemelerde eski İstanbul tanımlanmıştır.

Çelebi Mehmed Medresesi ve Saat Kulesi

Yıldırım Bayezid’in oğlu Çelebi Mehmed tarafından 1414 yılında yaptırılmıştır.

Selçuklu Medrese mimarisinde olduğu gibi dört eyvanlı ve kare plânlı olarak yaptırılmıştır. Giriş kapısı üzerinde yer alan Saat Kulesi ise Amasya Mutasarrıfı Ziya Paşa tarafından 1865 yılında ilave ettirilmiştir.

Merzifon Bedesteni

Merzifon ilçe merkezinde, Gazi Mahbup Mahallesi’ndedir. Kara Mustafa Paşa Cami’nin hemen doğusunda yer alır. Dikdörtgen planlıdır. Kara Mustafa Paşa Vakfından olup 17. yüzyılda yapılmıştır.

İç mekanda kalın payeleri birleştiren büyük sivri kemerler, dokuz adet kubbeden oluşan üst örtüyü taşımaktadır. Dıştan yapı; bir sıra kesme taş, üç sıra tuğladan oluşan beden duvarlarına sahiptir. Ancak her cephenin orta kesiminde kesme taştan dışa doğru çıkıntı yapmış tonoz örtülü dört adet giriş kapısı mevcuttur. Bu kapılar arasında Bedesteni çevreleyen arasta bulunmaktadır. Üst örtüsü dıştan hemen her bedestende olduğu gibi sekizgen kasnaklı kirpi saçaklı kubbelerle örtülüdür.

XVII. yüzyılda Kara Mustafa Paşa ile altın yıllarını yaşayan Merzifon’un o dönemlerde şehrin çekirdeğini teşkil eden yapılardan birisi olan bedesten, bugün de ticari hayatın odak noktası konumundadır.

Merzifon Taşhanı

Merzifon İlçesi’nde, Bedesten ile karşı karşıya bulunan Taş Han, tipik Osmanlı şehir hanlarından biri olup yapı tekniği ve işçilik itibariyle 17. y.y. karakterini göstermektedir.

Duvarları kesme taş, arasında tuğla hasıllıdır. Dikdörtgen planlı olup iki katlıdır. Yuvarlak kemerli kapısı güney yüzündedir. Avlu kalın kesme taş sütunlu revaklarla çevrilidir. Kuzey cephede revakların önüne yapılmış olan yan yana iki zarif çeşme hanın içine ayrı bir güzellik katmaktadır.

Paşa Hamamı

Merzifon İlçesindedir.Sadrazam Karamustafa Paşa tarafından 1678 yılında yaptırılmış olup, Osmanlı hamam kültürü mimari öğelerinin güzel örneklerinden biridir. Kubbeli soyunmalığı, uzun dikdörtgen şekilli soğukluğu ve sekizgen kasnak üzeri sıcaklığı, kubbe ile örtülüdür.