Hamam özu ılçesı

Konu: Hamam özu ılçesı Cuma Nis. 27, 2007 2:13 pm

Hamamözü, Amasya ilinin yaklaşık 2.000 nüfusu bulunan bir ilçesidir.

TARİHÇE

Hamamözü vadisinde yerleşim Hititler döneminin öncesine dayanmaktadır. Etiler'in idari merkezi Hattuşaş ve Alacahöyük harabelerinin çok yakınında oluşu, Kızılırmak'ın da yakınında bulunması sebebiyle Eti medeniyetiyle ilgilenen uzmanların bu vadide gerekli arkeolojik incelemeleri yapmaları halinde pek çok hazinenin gün ışığına çıkarılabileceğini düşünüyoruz..

Tarihte daha sonra Frigler, Kimmerler ve peşinden Romalılar bu bölgede görülmüşlerdir. Romalıların büyük yerleşim merkezlerinden biri olan Hamamözü'nde Romalılardan kalma kaplıca, mezar taşları ve eski cami duvarlarında yazılı taşlara rastlanmaktadır. Bundan yaklaşık 30 yıl önce Batı Trakya'da görevli bir öğretmen vasıtasıyla adı geçen taşlardan bir tanesinin fotoğrafları çekilerek Yunanistan'a gönderilmiş ve Roma tarihi uzmanlarına incelettirilmiştir. Yapılan tercümelere göre, M.S. 50'li yıllarda Romalılara bağlı "Poros" tarafından üç kubbeli veya üç ayrı hamam yaptırılarak kendi adına izafen, taşı kazınarak kaplıca duvarına konulduğu öngörülmüştür. Cami avlusundaki yazılı taşın ise, M.S. 300'lü yıllarda ölen bir papaz kızının mezar taşı olduğu söylenmektedir. Yapılan bazı çalışmalar sonucu tarihi kaplıcalara ait kubbe ve kemerler ortaya çıkarılmış, fakat ne yazık ki günümüzde bu kalıntılar toprak altında kalmıştır. Dedelerimizin anlattıklarına göre, şuanda Arkutbey Kaplıcası yanında bulunan ve otopark olarak kullanılan alanın yakınlarından başlayarak cami avlusuna kadar uzanan, L şeklinde sıralanmış, yedi adet hamam veya bir hamama ait yedi adet kubbe bulunmaktadır. Hatta açılan bir kuyudan aşağı inilebildiği ve kubbelerden birinde yer alan resim ve kabartmaların gayet net olarak görülebildiği anlatılmaktadır. Fakat zamanla eski kaplıcalara giriş kapanmıştır. Ayrıca çevrede Romalılara ait büyük mezarlıklar bulunduğu dile getirilmektedir. Hamamözü'ne 2 km. mesafedeki Damladere Köyü yolu üzerinde yer alan ve günümüzde "Kalej" olarak adlandırılan tepede, duvar ve çömlek kalıntılarına rastlanmıştır. Bu tepede eskiden bir kale bulunduğu da söylenmektedir. Yapılacak arkeolojik araştırmalar sonucu bunlara benzer pek çok tarihi eserin ortaya çıkarılabileceğine inanıyoruz.

Büyük Selçuklu İmparatoru Melik Şah'a bağlı kumandan Danişment Ahmet Gazi, 1075 yılında elli bin kişilik bir orduyla Tokat'ı ve daha sonra Amasya'yı ele geçirdikten sonra Çorum'u almak üzere yakın akrabası Çavlı Gazi Bey'i görevlendirir. Çavlı Bey, Karatekin Bey ve Serkes Ahmet Gazi ile Çorum üzerine yürür. Ancak o zamanın Çorum valisi Mastura, Kastamonu'ndan yardım talebinde bulunduğu için Çorum'u alamamıştır. Bunun üzerine Melik Ahmet Gazi otuz bin kişilik askeri ve üç kumandanı ile Çorum'u zapt eder. İltekin Gazi'yi yanına alarak, Osmancık'ı almak üzere Çorum'dan ayrılır. Çankırı yöresinin fethi içinse Çavlı ve Karatekin beyleri görevlendirir. Osmancık alındıktan sonra burayı, Alayunt boyundan Osman Bey'in kontrolüne bırakır ve Osmancık'tan ayrılır. Hamamözü üzerinden Gümüşhacıköy ve Merzifon'u alarak Amasya'ya döner. 2. Kılıç Arslan, Danişmentliler'e 1095 yılında son verince Amasya'yı oğlu Melik Nizamettin Argun Şah'a devreder. Daha sonra Argun Şah, Hamamözü ve çevresini Arkut Bey'in himayesine bırakmıştır. Şu anda ilçemizdeki kaplıcalarımızın ilk onarımı bu devirde, Arkut Bey tarafından yaptırılır. Daha sonra Osmanlı döneminde Hamamözü, Gümüş'ün zenginlerinden Kamil ve İbrahim beylerin çiftliği haline getirilmiştir.

1879 Osmanlı - Rus Savaşı'ndan sonra Kuzey Kafkasya'dan göç eden Çerkes aileler, Hamamözü ve çevresini Kamil ve İbrahim beylerden satın alarak buraya yerleşir, geniş ve verimli toprakların sahibi olurlar. Günümüzde 1700 olan nüfusun büyük bölümü Çerkesler'den oluşmaktadır. Çevre köy halkının büyük bir bölümü ise Gümüşhane'den göç etmiştir.

Hamamözü 1887 yılında Gümüşhacıköy İlçesine bağlı 60 hanelik bir köy iken, 1910 yılında bucak merkezi olmuş, 1972 yılında belediye teşkilatı, 05 Ağustos 1991 tarihinde de ilçe teşkilatı kurulmuştur.

COĞRAFİ YAPI VE ULAŞIM

İlçe ilin batı yönünde kurulmuş olup, doğuda Gümüşhacıköy ilçesi (23 km), batıda Çorum’un Osmancık ilçesi, güneyde Çorum ili (45 km) ve Çorum'un Laçin ilçesi (12 km), kuzeyde Gümüşhacıköy ilçesi ve Çorum’un Osmancık ilçesi ile sınırlıdır. Yüzölçümü 202 km² olup, rakımı 690 m'dir. İlçe merkezinin Amasya’ya uzaklığı 95 km dir.

İlçe İç Anadolu karasal iklimi ile Karadeniz Bölgesi iklimi arasında kaldığından geçiş iklim özelliklerine sahiptir. Yazları sıcak ve kurak, kış ayları soğuk olup, kış ve ilkbahar ayları yağışlıdır.

İlçenin toplam arazi miktarı 131.227 dekardır. Tarım arazileri toplam arazinin %45.2’si (59.357 dekar), Orman sahaları %32 (42.000 dekar), mera ve otlak sahalar %13.2 (17.300 dekar)’dır.

NÜFUS VE İDARİ YAPI

2000 Yılı Genel Nüfus Sayımında ilçe merkezi 1.511 ve köyler 4.650 olmak üzere toplam 6,161 nüfus mevcuttur. Bir önceki nüfus sayımına göre ilçe merkezinin nüfusunda %0,9 oranında, köylerin nüfusunda ise %13 oranında olmak üzere genel olarak toplam %12.8'lik bir azalma meydana gelmiştir.

İlçeye bağlı 19 köy ve ilçe merkezinde 4 mahalle bulunmaktadır. İlçeye bağlı bir tek merkez ilçe belediyesi bulunmaktadır. İki köy (Arpadere Köyü, Aşağıovacık Köyü) dışında diğer köylerin yerleşimi toplu haldedir.

Köy Nüfusları

Köy Adı-------------> Nüfusu

Alan----------------> 395

Arpadere------------> 474

Aşağıovacık---------> 221

Çayköy--------------> 221

Damladere-----------> 322

Dedeköy-------------> 157

Göçeri--------------> 162

Gölköy--------------> 706

Hıdırlar------------> 66

Kızılcaören---------> 341

Mağaraobruğu--------> 81

Omarca--------------> 84

Sarayözü------------> 546

Tepeköy-------------> 101

Tekçam-------------> 29

Tutkunlar----------> -

Yemişen------------> 267

Yeniköy------------> 237

Yukarıovacık-------> 240

Toplam-------------> 4.650

İlçe güvenliği Jandarma Bölük Komutanlığı tarafından sağlanmaktadır. Hamamözü'nde polis teşkilatı ve adli kurumlar dışında bütün resmi daireler bulunmaktadır. Ziraat Bankası Hamamözü Şubesi 1999'dan bu yana hizmet vermektedir.

Biri çok programlı lise olmak üzere ikisi ilköğretim toplam 3 okul bulunmaktadır. İlçeye bağlı köylerin büyük kısmı taşımalı eğitim kapsamındadır.

İlçe merkezine 8 km. uzaklıkta, adını yakınında bulunan Omarca Köyü'nden alan Omarca Çamlığı, Yemişen Dede Çamlığı ile ilçe merkezinde bulunan Kuştepe gibi piknik ve mesire alanları mevcuttur. Hamamözü'nün güneyindeki Saray Dağları üzerinde bulunan yaylalarımız görülmeye değerdir.

Merkeze 13 km. mesafedeki Yeniköy sulama göleti balık tutmaya elverişlidir. İlçemiz köylerinden Yukarı Ovacık’ta ise alabalık yetiştirme çiftliği Aksu Alabalık Tesisleri bulunmaktadır.

EKONOMİK VE SOSYAL DURUM

İlçede ekonomik hayat canlı değildir. İlçe halkının geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. İlçe merkezinde kaplıcadan dolayı oluşan turizm geliri, İlçe ekonomisine katkıda bulunmaktadır. Genç nüfus genellikle büyük şehirlere çalışmak için gitmektedir.

Tarım alanları 59,357 dekar olup, bunun 12,108 dekar (%20,4 ü) İlçede bulunan Yeniköy sulama göleti ile sulanmaktadır. Başlıca tarım ürünleri; buğday, arpa, fiğ, kuru fasulye, nohut, tütün, şeker pancarı ve haşhaştır. Ayrıca bahçe sebzeciliği ve meyvecilikde yapılmaktadır. Yapılan sebzeciliğin ticarete dönüştürülmesi ve gelir elde edilebilmesi için Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından seracılık ve ceviz fidancılığı faaliyetleri sürdürülmektedir.

İlçede Sanayi tesisi bulunmamaktadır. Ancak Belediye ye bağlı Arkutbey kaplıcaları ile İller Bankası katkısıyla yapılan Termal Tesisi (üç yıldızlı) sayesinde iç turizm artmakta ve özellikle yaz aylarında pansiyonculuk gelişmektedir.

İlçe merkezinin kanalizasyon ve içme suyu sorunu çözülmüştür. Arpadere ve Damladere köylerinde içme suyu şebekesi yetersiz olup, Arpadere ve Mağaraobruğu köylerinde içme suyu şebekesi yoktur. Köylerin %50’sinde kanalizasyon sorunu çözülmüştür. Tüm köy yolları asfaltlanmıştır.

EĞİTİM, KÜLTÜR VE SAĞLIK

İlçe merkezinde ve köylerinde eğitim Cumhuriyet döneminde başlamıştır. Okuma yazma oranı %99 dur.

İlçe merkezinde 2 İlköğretim okulu ve 1 Çok Programlı Lise, İlçeye bağlı 3 köyde birleştirilmiş sınıflı ilköğretim okulu bulunmaktadır.

İlçe merkezinde Kapalı Spor Salonu ve açık futbol sahası ile 1 Sağlık ocağı ve 2 köyde sağlık evi bulunmaktadır.

İlçede dinlenme ve mesire yeri olarak, Omarca çamlığı, Kaymakamlığımızca yaptırılan Aile Parkı ve İlçe Belediyesince düzenlenen Kuş tepesi ve Kurban tepesi bulunmaktadır.

İlçenin yetiştirmiş olduğu ve milli formayı 175 defa giyerek başarılması güç bir rekorun sahibi olan Hamit KAPLAN, serbest ve greko-romen dallarında dünya ve olimpiyat şampiyonluklarıyla birlikte karakucak güreşlerinde de defalarca birincilik kürsüsüne çıkmayı başarmıştır. Hamit Kaplan, aynı zamanda olimpiyatlarda üst üste üç kez 1956’da altın, 1960 da gümüş, 1964’de bronz madalya almıştır. Aynı zamanda genç yaşta sporu bırakmasına rağmen Türkiye'ye en çok madalya kazandran sporcu ünvanını halen elinde bulundurmaktadır.

İlçe Belediyesince her yıl geleneksel olarak ata sporumuz olan güreşin gelişmesine katkıda bulunmak, ilçe halkının çevre il ve ilçe insanları ile kaynaşmasını sağlamak ve ilçenin ekonomisine katkıda bulunmak amacıyla Hamit Kaplan - Adil Candemir Karakucak Güreşleri ile Kültür Etkinlikleri düzenlenmektedir.

İlçede bulunan Arkutbey Kaplıcaları ve Gimpaş Termal Tesisleri’ nin suyunun şifalı olması sebebiyle çevre illerden büyük ilgi görmektedir.

1800'lü yılların sonlarına doğru Kuzey Kafkasya'dan göç eden yöre halkı Çerkesler; geleneklerini, adetlerini, kültürlerini, halk oyunlarını günümüze kadar yaşatmışlardır.

Günümüzde halen düğünlerde halk oyunları olarak Çeçen , Düz, Zefago, Hacı Ghatug, Wuig gibi oyunlar oynanmaktadır. Müzik aleti olarak akardeon, mızıka (pşine), doli, pheçik ve phedarp kullanılmaktadır. Bunun haricinde Halk Eğitim Merkezi'nde Kafkas Halk Dansları çalışmaları sürdürülmektedir. Bu yapılan çalışmalarda yetişmiş olan kız ve erkek yaklaşık 50 folklorcümüz bulunmaktadır.

İlki 2001 yılında gerçekleştirilen Halk Oyunları Gecesi, her yıl temmuz ayının üçüncü hafta